Cô Ngô Thị Thành:

Cô Ngô Thị Thành: Đối với người làm quản lý nhà trường hiện nay, điều cốt tử là cần có bản lĩnh để luôn dám“đổi mới công tác quản lý nhà trường để quản lý được sự thay đổi đang diễn ra từng ngày”.

Thực tế, mỗi thầy cô giáo đã và đang dạy học tích hợp ở những mức độ khác khau, hơn thế để triển khai chương trình giáo tích hợp theo chủ trương mới, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có bước chuẩn bị và có lộ trình cho sự đổi mới. Do đó, tôi tin là chúng ta có thể thực hiện được tốt. Tuy nhiên, điều quan trọng là chúng ta hiểu đúng và có ý thức không ngại đổi mới .

Thế nên như đồng chí Hiệu trưởng của chúng tôi khi thân tình động viên chúng tôi thường nhắc: Điều quan trọng nhất là đổi mới tư duy. Nếu cứ cố hữu với cái cũ là ta đang lười ngại. Nếu cứ kêu ca là ta đang chưa sẵn sàng làm. Nếu muốn khước từ sự thay đổi cũng có nghĩa là sợ sự thay đổi làm ta không theo kịp.

Tôi nghĩ rằng chúng ta luôn cùng hiểu: Những việc trọng yếu, lớn lao và có ý nghĩa không bao giờ lại bắt đầu đơn giản, dễ dàng. Thế nên lẽ nào chúng ta lại trông mong sự khởi đầu việc khó trong tung hô, khen ngợi, suôn sẻ thênh thang, rộng rãi con đường. 

Đối với người làm quản lý nhà trường hiện nay, điều cốt tử là cần có bản lĩnh để luôn dám“đổi mới công tác quản lý nhà trường để quản lý được sự thay đổi đang diễn ra từng ngày”.

Thầy Trần Văn Huy:

Khi hoạt động nhóm, nên có phân vai: nhóm thực hiện và nhóm quan sát. Nhóm có nhiệm vụ quan sát phải đánh giá theo quá trình; Nhóm thực hiện phải huy động được tất cả các thành viên vì khi báo cáo sẽ chọn thành viên ngẫu nhiên. Điều này tác động tích cực đến từng cá nhân tham gia, chống sự ỷ lại.

Trong quá trình làm việc nhóm, các thành viên phải cùng truyền đạt, bổ sung kiến thức cho nhau để đảm bảo thành tích cho nhóm.

Vai trò của người giáo viên là điều phối hoạt động nhóm giáo viên, cần phải khích lệ, đồng hành tích cực với tất cả các nhóm.

Chắc chắn thầy cô nào cũng gặp những khó khăn như bạn vừa nêu. Tuy nhiên, với kinh nghiệm nêu trên, tôi cũng đã tháo gỡ được đáng kể. Xin chia sẻ cùng bạn.

Cô Nguyễn Thị Thu Anh:

Rất nhiều câu hỏi của bạn đọc gửi tới các vị khách mời

Từ năm học 2014 - 2015,hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ Giáo dục Trung học năm học 2014 - 2015 của Bộ GD&ĐT (công văn 4099/BGDĐT - GDTrH) đã nêu rõ:

"...Tạo điều kiện để các cơ sở giáo dục trung học chủ động, linh hoạt trong việc thực hiện chương trình; xây dựng kế hoạch giáo dục theo định hướng phát triển năng lực học sinh thông qua việc điều chỉnh nội dung dạy học theo hướng tinh giản; xây dựng các chủ đề tích hợp nội dung dạy học, đảm bảo chuẩn kiến thức, kỹ năng và thái độ của từng cấp học phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường, địa phương và khả năng của học sinh..."

Như vậy, các nhà trường không còn gặp khó khăn trong việc "đóng khung về chương trình, thời gian".

PGS TS Đinh Thị Kim Thoa :

Khi thực hiện tích hợp, số môn có thể giảm, nhưng thời lượng của mỗi phần lại tăng (vì tổng thời gian thực học không đổi). Chính vì thế, biên chế giáo viên trên học sinh trong nhà trường không bị ảnh hưởng. 

Chỉ có điều mỗi giáo viên sẽ phải nỗ lực hơn để có thể chiếm lĩnh được cả các chủ đề tích hợp. Nên các thầy cô không nên lo lắng về chuyện mất việc hay bị giảm việc mà hãy dành thời gian để trau dồi chuyên môn, tự học để có đáp ứng tốt yêu cầu đổi mới.

Cô Nguyễn Thị Thu Anh:

Trường Nguyễn Tất Thành đã cùng chia sẻ về tích hợp liên môn với các trường ở Hà Nội; trường THPT Nguyễn Huệ, THCS Nguyễn Tri Phương (Thừa Thiên Huế); trường THCS Lý Tự Trọng, THCS Ngọc Minh, THCS Bạch Ngọc, THPT Vị Xuyên (Hà Giang).

Chúng tôi rất vui nếu được kết nối với trường THPT Ngô Gia Tự (Bắc Ninh). 

Một số hình ảnh hoạt động dạy - học rất sôi nổi, sáng tạo của học sinh trường THCS - THPT Nguyễn Tất Thành:

PGS TS Đinh Thị Kim Thoa :

Cô xin chia sẻ niềm vui này với cháu và vui hơn nữa khi cháu yêu bộ môn Khoa học tự nhiên khi kiến thức được triển khai theo hướng tích hợp.  Trong chương trình mới, các cháu cũng sẽ được học nhiều hơn những chủ đề có tính tích hợp, gắn liền với thực tiễn cuộc sống hơn. 

Chắc chắn, từ đó các cháu sẽ được hình thành các năng lực thực tiễn tốt hơn. Cháu hãy chia sẻ điều này với các bạn và chuẩn bị đón nhận những đổi mới mà chắc chắn sẽ mang lại cho các cháu nhiều điều tốt đẹp hơn.

Thầy Trần Văn Huy:

Đúng là khi thực hiện dạy học tích hợp, giáo viên có phải vất vả hơn trong soạn giáo án.

Khi soạn theo hướng dạy học phát triển năng lực học sinh thì GV phải vất vả hơn là đương nhiên. Việc soạn bài vẫn tuân theo quy trình chung; mỗi bài mỗi hoạt động để thuận lợi cho việc soạn bài tôi đều xác định lần lượt mục tiêu, nội dung, kĩ thuật tổ chức và sản phẩm cần đạt. 

Tuy nhiên, cũng có một kinh nghiệm nhỏ tôi muốn chia sẻ trong việc soạn giáo án để dạy học tích hợp: Chia nội dung cần dạy thành các đơn vị kiến thức, tập trung chính vào hệ thống các câu hỏi, hình thức hoạt động, hệ thống các mẫu biểu để có thể tạo nhiều cơ hội, khéo léo đưa vào các nội dung liên môn một cách tự nhiên đồng thời tăng cường các hoạt động thực hành có tính tích hợp dành cho học sinh; từ đó thu được những thông tin phản hồi để nắm bắt tình hình tiếp thu kiến thức của học sinh và đánh giá kết quả.

PGS TS Đinh Thị Kim Thoa :

PGS.TS Đinh Thị Kim Thoa trực tiếp đánh máy trả lời câu hỏi của bạn đọc

Để trả lời toàn bộ cơ sở lý luận về vấn đề này sẽ rất dài. Sau đây, xin nói một số ý chính, cơ bản nhất:

Xuất phát từ định hướng mục tiêu của giáo dục. Nếu mục tiêu giáo dục là trang bị kiến thức thì chương trình theo tiếp cận nội dung có thể đáp ứng; nhưng nếu mục tiêu giáo dục là hình thành năng lực cho học sinh thì chương trình cần được xây dựng theo tiếp cận năng lực.

Năng lực là khả năng vận dụng một cách tổng hợp những kiến thức, kỹ năng, thái độ, niềm tin, động cơ, giá trị… vào thực hiện, giải quyết nhiệm vụ nào đó trong thực tiễn cuộc sống và công việc. Như vậy để học sinh có được năng lực thì chương trình dạy học có tính tích hợp sẽ giúp học sinh đạt được mục tiêu năng lực. 

Phần lớn học sinh chưa thể đủ năng lực tự tổ hợp các kiến thức rời rạc từ các môn học khác nhau để giải quyết vấn đề thực tiễn nên việc tích hợp nội dung sẽ định hướng giáo viên con đường hình thành năng lực cho học sinh hiệu quả hơn.

Cô Nguyễn Thị Thu Anh:

Điều quan trọng nhất là Ban giám hiệu phải hiểu sâu sắc cơ sở lí luận, hiệu quả của dạy tích hợp liên môn và nắm được năng lực nghề nghiệp, điểm mạnh, điểm yếu, sở trưởng, sở đoản của từng giáo viên. 

Chúng tôi tạo cơ hội để từng GV được tham gia các khoá tập huấn, bồi dưỡng do Bộ GD&ĐT tổ chức; tham gia các hội thảo liên trường…

Mặt khác, chúng tôi đã tổ chức các buổi tập huấn để phổ biến tới toàn thể hội đồng giáo viên nhà trường về cách lựa chọn nội dung, cách xác định chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ và năng lực, cách thiết kế tiến trình dạy học, cách kiểm tra đánh giá,…các chủ đề tích hợp liên môn.

Ngoài ra, chúng tôi còn đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học để giáo viên cùng trao đổi để nâng cao hiệu quả dạy - học tích hợp liên môn.

PGS TS Đinh Thị Kim Thoa :

CT hiện hành chưa quán triệt tốt quan điểm tích hợp nên có nhiều môn học và các môn học khó tránh khỏi trùng lặp về nội dung. Theo quan điểm tích hợp, các kiến thức liên quan với nhau sẽ được lồng ghép vào cùng một môn học nên tránh được sự trùng lặp không cần thiết về nội dung giữa các môn học và vì vậy số lượng môn học và thời lượng học tập sẽ giảm bớt…

Do quá trình phát triển của thực tiễn nên nhiều kiến thức, kĩ năng chưa có trong các môn học, nhưng lại rất cần chuẩn bị cho học sinh để có thể đối mặt với những thách thức của cuộc sống; do đó cần tích hợp giáo dục các kiến thức và kĩ năng đó thông qua các môn học.

Chủ trương dạy học tích hợp trong CT mới có một số điểm khác so với CT hiện hành như: tăng cường tích hợp nhiều nội dung trong cùng một môn học, xây dựng một số môn học tích hợp mới ở các cấp học, tinh thần chung là tích hợp mạnh ở các lớp học dưới và phân hoá dần ở các lớp học trên; yêu cầu tích hợp được thể hiện cả trong mục tiêu, nội dung, phương pháp và thi, kiểm tra, đánh giá giáo dục.

Thầy Trần Văn Huy:

Thầy Trần Văn Huy và đồng nghiệp trả lời câu hỏi của bạn đọc

Khi thực hiện dạy học tích hợp, giáo viên phải truyền tải kiến thức của nhiều môn học, lĩnh vực giáo dục. Một trong mục tiêu dạy học tích hợp là tránh chồng chéo nội dung, giảm tải cho học sinh so với chương trình hiện hành. 

Hiện nay, để thực hiện hiệu quả mà không gây quá tải cho học sinh tôi thường áp dụng mô hình lớp học đảo ngược, học sinh sẽ phải tự học nhiều hơn qua mạng trường học kết nối, qua e-mail, qua nhóm trên facebook, edmono. Sau đó, trên lớp tập trung thảo luận vào các vấn đề học sinh chưa rõ.

PGS TS Đinh Thị Kim Thoa :

Trước tiên, để có thể khắc phục khó khăn trên, cần xây dựng CT môn học, biên soạn SGK và các tài liệu dạy học theo yêu cầu tích hợp phù hợp với tình hình thực tế Việt Nam; tổ chức trao đổi, học hỏi và vận dụng kinh nghiệm dạy học tích hợp của một số nước có nền giáo dục phát triển; bồi dưỡng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý hiện nay, đào tạo giáo viên mới đáp ứng yêu cầu dạy học tích hợp.

Chúng ta phải tin tưởng vào bản thân, tin vào đội ngũ là có thể làm được đặc biệt những chuyên gia này được đào tạo bồi dưỡng bởi các chuyên gia quốc tế về xây dựng chương trình và biên soạn SGK. Hơn nữa, chúng ta cũng đọc và nghiên cứu các bộ sách giáo khoa của nhiều nước, qua đó có thể học hỏi được rất nhiều. Dựa trên chất lượng đội ngũ, dựa trên khả năng người làm sách, dựa trên mục tiêu giáo dục phù hợp… mức độ tích hợp sẽ được triển khai viết như thế nào.

Chắc chắn giáo viên sẽ được tập huấn thực hiện chương trình này để có thể triển khai vào thực tiễn giảng dạy.

Với các môn học tích hợp, nhà trường lựa chọn giáo viên có năng lực phù hợp nhất để phân công dạy từng phân môn hoặc chủ đề cụ thể.

Các biện pháp hỗ trợ giáo viên: Bồi dưỡng, tự bồi dưỡng giáo viên để có vốn tri thức rộng và khả năng vận dụng tổng hợp các kiến thức có liên quan; giáo viên dự giờ, sinh hoạt chuyên môn, cùng nhau trao đổi, thiết kế các chủ đề tích hợp qua đó phát triển năng lực dạy học tích hợp. Các cuộc thi giáo viên dạy học tích hợp trong 2 năm qua do Bộ GD&ĐT tổ chức đã thu được kết quả rất tốt.

Cô Ngô Thị Thành:

Như tôi đã trả lời, dạy “tích hợp” là một cách gọi mới cho những công việc mà các thầy cô giáo lâu nay đã làm trong mỗi giờ lên lớp. 

Do dó, tôi không có sự lo lắng của sự khởi đầu, cũng không phải bây giờ mới bắt tay khởi động. 

Nếu có chăng, khi có chủ trương dạy học các chủ đề tích hợp cá nhân tôi cũng như những đồng nghiệp ở nơi tôi công tác có ý thức hơn và đặt mục tiêu cho việc sử dụng kiến thức tích hợp liên môn trong công tác giảng dạy.

Thầy Trần Văn Huy:

Việc dạy học tích hợp là cần thiết để phát triển năng lực của học sinh do đó tôi sẽ quyết tâm hoàn thiện để làm tốt hơn.

Để đáp ứng yêu cầu chương trình mới theo định hướng phát triển năng lực học sinh, cùng với sự nỗ lực của bản thân, GV cần được tham dự các khoá tập huấn trực tiếp trước khi triển khai áp dụng CT mới, đồng thời trong quá trình triển khai cần tiếp tục được bồi dưỡng thường xuyên qua mạng.

Bản thân tôi cũng như các đồng nghiệp của tôi trong tổ Vật lý ở trường THPT Phan Huy Chú –Đống Đa, chúng tôi tự tin khẳng định là có thể làm được.

Cô Nguyễn Thị Thu Anh:

Cô Hiệu trưởng Nguyễn Thị Thu Anh nhiệt tình chia sẻ các bước xây dựng các chủ đề tích hợp liên môn đến đồng nghiệp cả nước

Khó khăn mà anh (chị) vừa liệt kê không chỉ đúng với việc triển khai dạy học tích hợp liên môn mà đúng với tất cả những vấn đề "mới" được đưa ra trong Hội đồng giáo dục nhà trường.

Kinh nghiệm của chúng tôi là Ban giám hiệu cùng đọc tài liệu để hiểu sâu sắc về dạy học tích hợp liên môn, cùng sinh hoạt với các tổ chuyên môn để bàn cách giải quyết khó khăn và cùng tìm giải pháp để dạy học hiệu quả tích hợp liên môn,…Sự đồng thuận trong Hội đồng giáo dục nhà trường giúp chúng tôi vượt qua khó khăn.

Chúng tôi tiến hành xây dựng các chủ đề tích hợp liên môn theo các bước sau:

Đầu tiên: Căn cứ vào chương trình môn học đã được Bộ GD-ĐT ban hành và chuẩn kiến thức kĩ năng, các tổ chuyên môn tiến hành rà soát toàn bộ chương trình và SGK để xây dựng các chủ đề tích hợp liên môn.

Tiếp theo :

- Xây dựng nội dung mỗi chuyên đề, xác định phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động dạy học và phương pháp, hình thức kiểm tra, đánh giá và các điều kiện để thực hiện tốt chủ đề.

- Căn cứ vào khối lượng kiến thức của các chủ đề, sự phù hợp của kiến thức với trình độ nhận thức của HS, tính logic của các đơn vị kiến thức,… để xây dựng phân phối chương trình các môn học; Phân công GV dạy các chủ đề tích hợp liên môn.

Cuối cùng là đánh giá, điều chỉnh, hoàn thiện: Sau khi triển khai các chủ đề tích hợp liên môn, tổ chức họp rút kinh nghiệm và đề xuất những điều chỉnh kế hoạch dạy học để áp dụng cho năm học tiếp theo.

Chúng tôi đặc biệt chú ý đến việc lựa chọn kiến thức trọng tâm của các chủ đề tích hợp liên môn tránh ôm đồm, dàn trải. Đồng thời xác định cách thức đánh giá kết quả học tập của học sinh.

PGS TS Đinh Thị Kim Thoa :

Trước sự đổi mới không tránh khỏi những cản trở, khó khăn. Nhưng không vì thế mà chúng ta không đổi mới.

Ban dự thảo cũng đã lường trước một số khó khăn: Khó khăn, thách thức khi thực hiện chủ trương dạy học tích hợp trong CT mới là chúng ta còn hạn chế về kinh nghiệm xây dựng CT, biên soạn SGK và hướng dẫn dạy học theo hướng tích hợp (đặc biệt là phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá theo yêu cầu tích hợp)

Viết tài liệu tích hợp không phải là việc dễ dàng, đòi hỏi sự tâm huyết và dấn thân cũng như sự nghiên cứu học hỏi một cách nghiêm túc của các chuyên gia. Sự ngại đổi mới của nhiều giáo viên; sự chưa sẵn sàng của một bộ phận đội ngũ quản lý các cấp; sự chưa chuyển biến kịp của các cơ sở đào tạo giáo viên…  

Thầy Trần Văn Huy:

Các vị khách mời nhiệt tình trả lời câu hỏi của bạn đọc

Tôi đồng ý với ý kiến này! Cần có những chủ đề đơn môn, liên môn để giải quyết các vấn đề thực tiễn tạo động lực tích cực cho học sinh. 

Nhưng hãy nhớ ngoài những bài chủ động xây dựng giáo án liên môn có định lượng kiến thức chắc rõ, thì điều quan trọng nhất là trong mọi bài, liên môn không hề cứng nhắc mà thường diễn ra rất tự nhiên, mềm mại. 

Nếu hiểu theo nghĩa này, thì không có bài toán Vật lý nào không có môn Toán trong nó. Cái gọi là đơn môn cũng tương đối. Khoa học Vật lý rất gắn với đời sống và chính thực tiễn cuộc sống cho ta thấy không còn danh giới giữa các môn học. 

Chính vì vậy, để bài học trở nên dễ nhớ, dễ hiểu thì nên gắn với thực tế đời sống, thông qua những ví dụ gần gũi. Và trong quá trình liên hệ này, người thầy rất dễ dàng chạm và kết hợp với các môn khác.

Cô Ngô Thị Thành:

Chào bạn, câu hỏi của bạn rất thú vị!

- Tích hợp không có nghĩa là phép cộng kiến thức của các bộ môn, theo tôi, cô giáo lồng ghép những kiến thức của môn Lịch sử vào bài giảng để hấp dẫn học sinh cũng chính là cô giáo đang sử dụng kiến thức tích hợp liên môn.

- Tuy nhiên, theo tôi hiểu mục tiêu của chủ trương tích hợp liên môn hiện nay đó là hướng giáo dục đến mục tiêu là giúp học sinh giải quyết được những vấn đề đặt ra trong cuộc sống. Và đã là để giải quyết vấn đề đặt ra trong cuộc sống thì không thể sử dụng kiến thức đơn môn để giải quyết. Tôi lấy ví dụ: Để giải quyết vấn đề ô nhiễm nước ở Hồ Gươm … nếu không có kiến thức liên môn chúng ta không thể giải quyết được. 

Tuy nhiên, ở mỗi vấn đề đặt ra, mức độ sử dụng những kiến thức ở các bộ môn cho việc giải quyết vấn đề thực tế không giống nhau.

Cô Nguyễn Thị Thu Anh:

Với cá nhân tôi thì điều quan trọng nhất trong công tác quản lý thực hiện dạy học tích hợp hiệu quả là huy động được lực lượng, phát huy được sự sáng tạo, tinh thần vượt khó của các đồng nghiệp trong nhà trường.

Thầy Trần Văn Huy:

Các thầy cô giáo trường THPT Phan Huy Chú tại buổi giao lưu trực tuyến

Đúng như bạn nói, môn Vật lý học ở trường phổ thông chủ yếu là Vật lý thực nghiệm vì vậy cần phải thực hiện dạy học tích hợp theo cách tạo điều kiện cho học sinh được trải nghiệm nhiều hơn trong quá trình học tập, học sinh có thể học trong lớp, ngoài lớp, cộng đồng xã hội để nhận thức và vận dụng kiến thức vào thực tiễn đời sống.

Ví dụ: Khi học phần kiến thức về nhiệt, học sinh được đi đến tham quan cơ sở có các thiết bị, máy móc tiên tiến, giúp cho chúng ta có thể tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường.

Cô Nguyễn Thị Thu Anh:

Chào chị!

Triển khai các hoạt động dạy học tích hợp liên môn đem lại nhiều hiệu quả tích cực:

Học sinh sáng tạo hơn, hứng thú hơn trong học tập vì được vận dụng tổng hợp các kiến thức để giải quyết các vấn đề ngoài thực tiễn, không phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc,..

Giáo viên các tổ chuyên môn gắn bó hơn, đoàn kết hơn vì luôn cùng nhau trao đổi để nâng cao hiệu quả dạy học.

Tổ chức dạy học tích hợp liên môn ở ngoài lớp học, chúng tôi còn huy động được sự tham gia nhiệt tình của cha mẹ học sinh vào các hoạt động học tập cùng con. Chúng tôi cảm nhận được hạnh phúc của các ông bố, bà mẹ khi được tham gia các hoạt động học tập này.

Nhà trường rất mong chị đến thăm trường tại địa chỉ: 136 Xuân Thủy  -Cầu giấy - Hà Nội.

Thầy Trần Văn Huy:

Trước hết, đầu năm học, đầu tiên tôi rà soát các vấn đề có thể tiến hành dạy học tích hợp; chú ý đến các vấn đề tích hợp như: bảo vệ môi trường, an toàn giao thông, phòng chống cháy nổ, biến đổi khí hậu, giáo dục tiết kiệm. 

Sau đó, với những vấn đề đã được lựa chọn, tôi tìm hiểu kiến thức thuộc bộ môn cần tích hợp, trao đổi ý tưởng với giáo viên thuộc bộ môn đó... Từ đó xác định phương pháp, kĩ thuật dạy học, cách thức phù hợp đánh giá nhằm phát triển năng lực của học sinh.

Cô Ngô Thị Thành:

Chào bạn! Cảm ơn câu hỏi của bạn.

Vừa là giáo viên trực tiếp đứng lớp và làm công tác quản lý, tôi thấy đây là một lợi thế nhất định. Vì qua thực tế giảng dạy, tôi có thể điều chỉnh việc triển khai chủ trương dạy tích hợp tại trường chúng tôi. 

Bởi lẽ, từ những vấp váp của chính mình, tôi sẽ thấu hiểu đồng nghiệp hơn. Với đặc thù của ngôi trường chất lượng cao theo mô hình công lập tự chủ tài chính nên các thầy, cô giáo trường tôi không ngại khó, không ngại đổi mới và cũng không thể ngừng nỗ lực.

Chúng tôi có thể đổi mới phương pháp dạy học, có thể dạy liên môn, dạy tích hợp thành công là nhờ một phần ở sự sát cánh và thấu hiểu của BGH với các thầy, cô giáo trong hội đồng. 

Khi có thực tế đứng lớp để hòa trong trí tuệ tập thể, để cùng tích lũy kinh nghiệm, tôi đã có sự gắn bó thân thiết với đồng nghiệp trong công tác chuyên môn. Nhờ thế mà công tác chỉ đạo của tôi ở nhiệm vụ quản lý được ấm áp và thuận lợi.

PGS TS Đinh Thị Kim Thoa :

PGS.TS Đinh Thị Kim Thoa rất vui khi được trao đổi, chia sẻ với các thầy cô giáo, phụ huynh học sinh về chủ đề dạy - học tích hợp

Tích hợp môn học có những mức độ khác nhau từ đơn giản đến phức tạp, từ thấp đến cao và theo các hình thức khác nhau.  Nhưng tựu trung lại, có bốn mức độ tích hợp: Tích hợp trong nội bộ môn học; Tích hợp liên môn; Tích hợp xuyên môn; Tích hợp đa môn và theo hai hình thức, đó là: Tích hợp không tạo môn học mới và tích hợp tạo nên môn học mới.

Tích hợp trong dạy học cũng có thể được đề cập theo hai cách tiếp cận sau: tiếp cận nội dung và tiếp cận phương pháp. Tiếp cận tích hợp PP là thông qua PP dạy học hay giáo dục hình thành một số năng lực hay phẩm chất, thí dụ năng lực hợp tác chỉ được hình thành thông qua hoạt động nhóm để giải quyết những vấn đề chung.

Trong tiếp cận nội dung có tích hợp toàn phần, tích hợp bộ phận và tích hợp liên hệ. Tích hợp liên hệ là đơn giản nhất, tích hợp toàn phần là tích hợp sâu nhất. Nếu dựa theo phân loại này thì dạy học của chúng ta cũng đã thực hiện việc tích hợp nào đó nhưng chưa triệt để mà thôi.

Cô Nguyễn Thị Thu Anh:

Chào bạn!

Các chủ đề tích hợp liên môn cũng hướng tới thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng của các môn học, giúp học sinh đạt kết quả học tập tốt để được công nhận tốt nghiệp THPT và xét tuyển sinh ĐH, CĐ. Vì vậy tôi thấy không có gì bất cập trong việc dạy học tích hợp liên môn với đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh.

Cô Ngô Thị Thành:

Cô Ngô Thị Thành (bên phải ảnh) trả lời câu hỏi của bạn đọc

Là giáo viên giảng dạy môn Lịch sử nhiều năm, tôi cũng không khỏi trăn trở, băn khoăn trước thực trạng của việc rất ít học sinh “theo” môn Lịch sử…

Để cải thiện tình hình học Lịch sử của học sinh, trong mỗi bài giảng chúng tôi luôn cố gắng thu hút sự hứng thú của học sinh bằng việc tích hợp liên môn với kiến thức các bộ môn khác.

Thực tế, trong những năm vừa qua trường THPT Phan Huy Chú - Đống Đa luôn có 1 đến 2 lớp/ 1 khối có học sinh theo học khối C, có nghĩa là chọn môn Lịch sử để thi TN và thi Đại học và tôi đang đảm nhiệm giảng dạy 2 trong tổng số các lớp có học sinh theo học môn Lịch sử.

PGS TS Đinh Thị Kim Thoa :

Dạy học tích hợp đã và đang được thực hiện ở nhiều nền giáo dục, các nghiên cứu đã chỉ ra sự thành công của những nền giáo dục đó nhờ giáo dục tích hợp. Tuy nhiên thuật ngữ dạy học tích hợp thì xuất hiện chưa lâu, khoảng hai thập niên, khi các nhà lý luận dạy học nghiên cứu và duy danh định nghĩa một số thực tiễn giáo dục và đúc kết thành con đường, thành lý luận để phát triển nhân rộng vào thực tiễn nhà trường.

Theo như kết quả nghiên cứu của Viện Khoa học giáo dục Việt Nam trên 22 nước, thì các chương trình tích hợp được triển khai rất sâu rộng, từ bậc tiểu học đến trung học, họ đều có các môn học tích hợp khác nhau.

Ví dụ, ở Pháp, tiểu học, lĩnh vực Khoa học tự nhiên có môn Khám phá thế giới (lớp 1 – 2); lớp 3 – 6, có môn Khoa học thực nghiệm và công nghệ;

Hoặc ở Nhật Bản, lĩnh vực Khoa học tự nhiên có môn tích hợp là Môi trường và cuộc sống xung quanh (lớp 1 – 2)…

Một số bang ở Mỹ, Canada, lĩnh vực khoa học tự nhiên tích hợp dưới tên môn là Khoa học (bậc THCS)…

Chính từ những nghiên cứu trên, chúng ta đã rút ra những bài học phù hợp với thực tiễn Việt Nam trong đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT.

Thầy Trần Văn Huy:

Ngay từ đầu năm học, khi xây dựng chương trình, kế hoạch dạy học, các giáo viên chủ chốt đã lựa chọn các nội dung cần và có thể tích hợp hiệu quả. Từ đó xác định môn chính và liên môn hỗ trợ. Việc thực hiện bắt đầu bằng tổ chức các nhóm trao đổi, lên phương án khả thi nhất để bài dạy có thể thành công. Đặc biệt, tránh bị trùng lặp phần nội dung đã liên môn để học sinh không phải học lại kiến thức.

Sau khi các tổ nhóm lên kế hoạch, Ban Giám hiệu sẽ phê duyệt và tạo đều kiện về thời gian, cơ sở vật chất, kinh phí, nhân lực … (Ví dụ, cần đưa học sinh tham quan học tập tại bảo tàng, nhà máy, trường đại học,.. thì cần được hỗ trợ về nhân lực – các giáo viên liên quan, kinh phí, thời gian)…

Cô Ngô Thị Thành:

-  Dạy ”tích hợp” là một cách gọi mới cho những công việc mà các thầy cô giáo lâu nay đã làm trong mỗi giờ lên lớp. Để cho học sinh hiểu về một tác phẩm văn học thì các cô giáo dạy Ngữ văn không thể bỏ qua việc cho học sinh hiểu về bối cảnh tác phẩm đó ra đời, có nghĩa là phải có sự am hiểu về kiến thức lịch sử nhất định; hoặc ngược lại làm sâu sắc, hấp dẫn và phong phú hơn cho kiến thức môn Lịch sử chúng tôi có thể sử dụng kiến thức của văn học ở thời kỳ lịch sử phù hợp…

-  Tích hợp với phân môn nào còn tùy thuộc vào mỗi đơn vị kiến thức của môn lịch sử đề cập đến…nó có thể rải rác ở cả 13 bộ môn trong đó thuận hơn là ở các bộ môn xã hội.

-  Nếu thầy cô là một giáo viên đang đứng lớp thì chính thầy cô đã tự trả lời được câu hỏi: Việc tích hợp này mỗi năm có thay đổi không? Hay cứ theo giáo án năm học trước cho năm học sau? Với tôi, việc dạy học thực sự không giống nhau giữa lớp này với lớp khác, thậm chí giữa tiết trước với tiết sau bởi tôi nghĩ tích hợp không chỉ là đối với nội dung dạy học mà còn cả trong cách dạy, hình thức tổ chức dạy học và cả kiểm tra đánh giá xem kết quả học sinh học như thế nào nữa.

Cô Nguyễn Thị Thu Anh:

Cô hiệu trưởng trường con chị giải thích như vậy là đúng!

Dạy học tích hợp, liên môn không phải nội dung hoàn toàn mới trong giáo dục. Thực tế ở trường phổ thông trong CT hiện hành, ở cấp tiểu học đã xây dựng một số môn học có tính tích hợp thể hiện khá rõ như môn Tìm hiểu Tự nhiên và Xã hội ; Khoa học, Lịch sử và Địa lý. 

Ở cấp trung học cơ sở và cấp trung học phổ thông đã có sự tích hợp các nội dung trong từng môn học (Địa lý tự nhiên và Địa lý kinh tế - xã hội trong môn Địa lý; Tiếng Việt, Văn học và Tập làm văn trong môn Ngữ văn...); đồng thời, tích hợp các nội dung giáo dục về biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, kỹ năng sống, sức khoẻ sinh sản… vào nhiều môn học khác nhau. 

Trong những năm học gần đây, HS các trường trung học rất tích cực tham gia cuộc thi vận dụng dạy học liên môn giải quyết tình hướng thực tiễn.

PGS TS Đinh Thị Kim Thoa : Dạy học tích hợp là định hướng dạy học giúp học sinh phát triển khả năng huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng… thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau để giải quyết có hiệu quả các vấn đề trong học tập và trong cuộc sống, được thực hiện ngay trong quá trình lĩnh hội tri thức và rèn luyện kĩ năng; phát triển được năng lực cần thiết, nhất là năng lực giải quyết vấn đề. 

Tính tích hợp thể hiện qua sự huy động, kết hợp, liên hệ các yếu tố có liên quan với nhau của nhiều lĩnh vực để giải quyết có hiệu quả một vấn đề và thường đạt được nhiều mục tiêu khác nhau.

Dạy học tích hợp là hành động liên kết, phối hợp các nội dung giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác nhau trong cùng một kế hoạch dạy học nhằm đạt được các mục tiêu năng lực (tích hợp mục tiêu) thông qua các hình thức và phương pháp dạy học tích cực, mang tính trải nghiệm và gắn với thực tiễn.

Trong thực tế dạy học, các thầy cô cũng đã thể hiện sự tích hợp với các mức độ khác nhau, đơn giản nhất là sự liên hệ thực tiễn những kiến thức học được với thực tế cuộc sống. Hơn nữa, một số nội dung dạy học cũng đã là sự tích hợp bởi sự không tách rời được của chúng như trong môn Sinh và Hóa; Lý và Hóa, Văn và Sử… 

Dạy học tích hợp là xu thế tất yếu khi nói đến việc đáp ứng mục tiêu hình thành năng lực cho học sinh. 

Cô Ngô Thị Thành:

Trước hết tôi xin chia sẻ cùng các thầy cô những băn khoăn trước một yêu cầu mới. Nhưng cùng là giáo viên nên tôi thấy chúng ta có những điểm giống nhau.

Thứ nhất, có thể không có cái khó của vùng các thầy cô đang sống, nhưng chúng tôi cũng có cái khó riêng của một giáo viên ở thành phố.

Thứ hai, tôi là nữ giáo viên nên ngoài việc gánh vác công việc của một cô giáo, tôi cũng phải làm tròn vai trò làm vợ, làm mẹ… giống như các cô giáo ở chỗ các bạn!

Thứ ba, cũng như các thầy cô giáo, tôi cũng không được đào tạo chính thống và bài bản để dạy tích hợp liên môn.

Tuy nhiên, đứng trước yêu cầu cần sử dụng ít nhất kiến thức của 2 bộ môn trở lên cho một chuyên đề tích hợp liên môn, tôi xin chia sẻ chút ít kinh nghiệm của tôi như sau:

- Tích lũy và làm phong phú kiến thức của mình hàng ngày, miễn là chúng tác có ý thức và tinh thần học hỏi, chúng ta tự học tích luỹ dần dần mỗi ngày một chút.

- Tổ chức những hoạt động khuyến khích học sinh chủ động tìm kiếm những kiến thức … là cách tôi có thể mở rộng thêm vùng quan tâm cho dù cùng một đích theo cách của học trò, đôi khi có thể tiếp nhận nhiều kiến thức mới từ học sinh ngay trong những giờ lên lớp.