Thực hiện kế hoạch năm học 2025 – 2026, Trường THCS và THPT Nguyễn Tất Thành phối hợp với Khoa Hóa học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội (ĐHSP HN) tổ chức thành công hoạt động học tập trải nghiệm môn Hóa học cho học sinh khối 11 ban A. Buổi học diễn ra tại Phòng thực hành Hóa Phân tích với chủ đề “Chuẩn độ acid - base” với sự tham gia đầy hứng khởi của học sinh. Tham dự hoạt động có sự hướng dẫn của các thầy cô nhóm Hóa học - Trường THCS và THPT Nguyễn Tất Thành: ThS. Vũ Ngọc Toản, ThS. Ngọc Châu Vân và các giảng viên Khoa Hóa học - Trường ĐHSP HN: TS. Trần Thế Ngà, TS. Vũ Thị Hương. Đây là cơ hội quý báu giúp học sinh không chỉ được củng cố kiến thức đã học trên lớp mà còn được trực tiếp trải nghiệm môi trường nghiên cứu chuyên nghiệp.
Tại buổi trải nghiệm, học sinh được lắng nghe giảng viên Khoa Hóa học giới thiệu khái niệm, nguyên tắc, vai trò và ứng dụng thực tế của phương pháp chuẩn độ acid - base trong đời sống và công nghiệp. Những ví dụ sinh động gắn bó mật thiết với đời sống hàng ngày đã giúp học sinh nhận ra rằng, kiến thức Hóa học không chỉ dừng lại trên trang sách mà còn hiện diện trong mọi hoạt động thực tiễn. Điều này khơi gợi sự tò mò, thôi thúc học sinh mong muốn tự mình khám phá.
Các thầy cô tận tình giảng dạy lí thuyết và hướng dẫn học sinh thực hành
Trong phần khởi động, giảng viên Khoa Hóa học đã trình bày nguyên lí của phương pháp chuẩn độ acid - base: dựa trên phản ứng trung hòa giữa ion H⁺ và OH⁻. Điểm quan trọng của quá trình này là xác định điểm tương đương - khi số mol acid bằng số mol base tham gia phản ứng. Để xác định được thời điểm đó, người ta sử dụng chỉ thị màu - những chất hữu cơ có khả năng đổi màu rõ rệt trong một khoảng pH nhất định: Phenolphthalein (không màu trong môi trường acid và trung tính, nhưng chuyển sang màu hồng nhạt trong môi trường kiềm) và Methyl da cam (có màu đỏ cam trong môi trường acid, chuyển sang vàng trong môi trường kiềm). Việc sử dụng hai chỉ thị này giúp học sinh thấy rõ sự khác biệt giữa quá trình chuẩn độ mạnh - mạnh (HCl và NaOH) và các hệ acid yếu, base yếu hoặc không đối xứng.
Dưới sự hướng dẫn tận tình của giảng viên và giáo viên bộ môn, học sinh được chia thành các nhóm nhỏ để trực tiếp thực hiện thí nghiệm chuẩn độ. Các em lần lượt tiến hành pha chế dung dịch, sử dụng burette, pipette, quan sát sự chuyển màu của chỉ thị phenolphthalein và methyl da cam, ghi nhận thể tích dung dịch tại điểm tương đương. Mỗi thao tác, từ việc điều chỉnh vòi nhỏ giọt cho tới việc đọc kết quả thể tích, đều rèn luyện sự cẩn thận, chính xác và tinh thần trách nhiệm. Hoạt động nhóm cũng giúp học sinh trau dồi kĩ năng hợp tác, lắng nghe và chia sẻ kinh nghiệm với bạn bè - những năng lực quan trọng trong học tập và nghiên cứu khoa học.
Học sinh tích cực, hứng thú khi được thực hành các thí nghiệm
Sau khi hoàn thành thí nghiệm, các nhóm báo cáo kết quả, tính toán nồng độ và so sánh với giá trị lí thuyết. Một số nhóm đạt sai số dưới 1%, thể hiện sự cẩn trọng và chính xác cao. Một số nhóm khác gặp sai số lớn hơn do thao tác chưa thuần thục: đọc vạch không chuẩn, nhỏ giọt quá nhanh hoặc ước lượng màu chưa chính xác. Chính sự khác biệt ấy đã tạo cơ hội cho học sinh xác định nguyên nhân và tìm hướng khắc phục. Giảng viên, giáo viên bộ môn tiếp tục phân tích, chỉ ra nguồn gốc sai lệch, hướng dẫn cách giảm sai số, đồng thời nhấn mạnh rằng sai số trong thí nghiệm không phải thất bại mà là cơ hội để rèn luyện tư duy khoa học.
Buổi học trải nghiệm “Chuẩn độ acid - base” không chỉ mang đến cho học sinh kiến thức chuyên môn bổ ích mà còn giúp các em hình thành niềm say mê nghiên cứu khoa học, kết nối lí thuyết với thực tiễn. Đối với thầy cô giáo, đây cũng là dịp học hỏi phương pháp tổ chức, gắn dạy học với trải nghiệm, góp phần đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục của Nhà trường.
Bài viết: Bùi Mai Anh (11A6)
Ảnh: Thầy giáo Vũ Ngọc Toản (Nhóm Hóa học)
