Trong tuần lễ từ ngày 16 đến 23 tháng 11 năm 2025, một nhóm các nhà giáo dục trung học đến từ các quốc gia ASEAN đã tham gia hành trình trải nghiệm vô cùng ấn tượng tại xứ sở hoa anh đào, trong khuôn khổ Chương trình Trao đổi ASEAN - Nhật Bản dành cho giáo viên Trung học. Đây là một sáng kiến tuyệt vời được thực hiện bởi Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản (JF) - tổ chức thực hiện sứ mệnh vun đắp tình hữu nghị và gắn kết các quốc gia.
Cùng góp mặt trong đoàn đại biểu Việt Nam tham gia lần này, Trường THCS và THPT Nguyễn Tất Tất Thành - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội có 5 giáo viên thuộc các bộ môn Khoa học xã hội, gồm: cô Lê Thị Phương Thảo (GV Ngữ văn), cô Vũ Thị Anh (GV Kinh tế và Pháp luật), cô Nguyễn Minh Hằng (chuyên viên phòng Tâm lí học đường), thầy Trần Thanh Quang (GV Lịch sử) và thầy Nguyễn Danh Điệp (CV Trung tâm nghiên cứu và phát triển Nghiệp vụ sư phạm). Bài viết dưới đây ghi lại hành trình và cảm xúc của chúng tôi trong chuyến đi.
Gặp mặt và giao lưu với các nhà giáo dục ASEAN (Việt Nam, Lào, Thái Lan) - Nhật Bản tại Tokyo, tháng 11/2025
Lên đường với tư cách giáo viên tham gia chương trình trao đổi, giao lưu quốc tế, mỗi người chúng tôi đều mang theo nhiều kì vọng và thực tế còn hơn cả mong đợi. Thông qua các hoạt động đa dạng, hấp dẫn như các bài giảng chuyên đề, trải nghiệm văn hóa địa phương, đi thăm cơ sở giáo dục tiên tiến, chúng tôi được khám phá thực tiễn và có cái nhìn rõ nét về đất nước Nhật Bản nói chung, giáo dục Nhật Bản nói riêng. Bên cạnh đó, việc giao lưu với các nhà giáo Nhật Bản tạo điều kiện cho chúng tôi quan sát cách họ giải quyết những vấn đề xã hội, cùng những thách thức chung mà toàn cầu đang phải đối mặt.
Không chỉ khơi gợi tinh thần say mê khám phá học hỏi, chương trình gieo vào lòng chúng tôi ý thức trách nhiệm phải mang những kiến thức và kinh nghiệm tích lũy được về áp dụng tại quê nhà. Điều này sẽ góp phần đào tạo các thế hệ tương lai để thúc đẩy mối quan hệ giữa các quốc gia ASEAN và Nhật Bản.
Tokyo - những bài học về đổi mới căn bản giáo dục và lòng nhân ái
Tokyo, thủ đô với hơn 400 năm lịch sử và là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa của Nhật Bản, chào đón chúng tôi bằng năng lượng sôi động không ngừng. Tại đây, hành trình của chúng tôi bắt đầu từ việc tìm hiểu về giáo dục tiểu học tại Trường Tiểu học Higashikurume Dairoku. Đoàn chúng tôi khá bất ngờ khi nhìn thấy hai tiếng “Xin chào” thân thương chạy dọc khắp các hành lang. Trực tiếp ăn trưa cùng các em học sinh tại lớp, quan sát các hoạt động giáo dục hàng ngày, lắng nghe những chia sẻ chân thành từ thầy Hiệu trưởng, giúp chúng tôi hiểu được phương châm giáo dục căn bản ở nơi đây: biến nhà trường thành nơi mỗi học sinh luôn muốn tìm đến; từ những hành động nhỏ nhất để hình thành và phát triển cho các em sự tử tế, năng động, sáng tạo, toàn diện.
Tham quan lớp học tại trường tiểu học Higashikurume Dairoku, Tokyo
Viện Giáo dục Kumon lại đem đến góc nhìn thú vị khác. Đây là một công ty, tập đoàn Nghiên cứu giáo dục điển hình, thành công nhân rộng ra 61 quốc gia trên thế giới. Chúng tôi nhận thấy được sự tâm huyết và khát vọng lớn lao mà người Nhật đặt vào giáo dục. Từ việc xác định triết lí giáo dục, định hình phong cách học tập riêng - phương pháp KUMON (được sáng lập từ năm 1958), đến cách thức triển khai chia nhỏ từng bước để học sinh rèn luyện tinh thần tự học, cá nhân hoá lộ trình học tập nhằm phát triển tiềm năng của mỗi người.
Cô Lê Thị Phương Thảo trả lời phỏng vấn về những điều ấn tượng với KUMON
Có lẽ điều khiến chúng tôi xúc động nhất là những giây phút dừng chân tại tổ chức Kidsdoor. Chứng kiến nỗ lực không ngừng của họ nhằm phá vỡ vòng luẩn quẩn của trẻ em yếu thế, đói nghèo và giải quyết các vấn đề xã hội nan giải như áp lực kinh tế của các gia đình đơn thân, trẻ em bị bắt nạt, trẻ em thiếu điều kiện học hành, thiếu không gian giao tiếp,... chúng tôi càng thấm thía về ý nghĩa giá trị của nghề giáo: vun đắp hi vọng và ước mơ cho mọi trẻ em, bất kể hoàn cảnh nào.
Toyama - lắng nghe thiên nhiên và bài học về sự kiên cường
Rời khỏi Tokyo nhộn nhịp, chúng tôi tìm thấy sự yên bình và tĩnh lặng ở Toyama. Thành phố này, được bao quanh bởi dãy núi Alps phía Bắc và hướng ra Vịnh Toyama, không chỉ nổi tiếng với nguồn nước trong lành giúp sản xuất lúa gạo chất lượng, mà còn là một “Thành phố Tương lai SDGs” - minh chứng cho quyết tâm thực hiện mục tiêu phát triển bền vững. Trong phiên làm việc ở Tòa thị chính Toyama, chính quyền địa phương đã chia sẻ về các sáng kiến xây dựng thành phố tương lai - phát triển bền vững, thực hiện mục tiêu ESG (Environmental, Social, and Governance) và SDG (Sustainable Development Goals).
Sự tiếp đón chu đáo và tinh tế từ chính quyền Thành phố Toyama (Nhật Bản) - nơi đã đạt danh hiệu “Thành phố Tương lai SDGs” và “Dự án mẫu SDGs cấp đô thị” năm 2018
Chúng tôi có buổi trao đổi sôi nổi khi tham quan Trường Trung học Takaoka, ngôi trường nổi bật 127 năm tuổi. Nhà trường xác định rõ hình mẫu hướng tới và các năng lực cần đạt được: khả năng suy nghĩ thấu đáo, sức mạnh để tìm, sức mạnh truyền đạt, sức mạnh để kết nối mọi người. Để hiện thực hoá mục tiêu, nhiều hoạt giáo dục thú vị, đa dạng được triển khai, nổi bật như Khoá học điều tra, Khoá học tổng quát, trải nghiệm nông nghiệp thông minh cho học sinh năm nhất, ứng dụng công nghệ máy tính bảng, nghiên cứu thực địa tại các công ty đối tác ở địa phương, đào tạo nước ngoài tại các trường đại học danh tiếng như Đại học Boston, Đại học Harvard cho học sinh năm hai,... Việc đẩy mạnh Hợp tác - kết nối khu vực - phần giới thiệu từ Đại học Công lập tỉnh Toyama cũng mở ra cho chúng tôi cái nhìn mới mẻ về mô hình giáo dục đại học công nghệ hàng đầu khu vực.
Tại Toyama, sự giao thoa giữa nghệ thuật và thiên nhiên thật tuyệt vời. Chúng tôi lạc lối trong không gian trưng bày các tác phẩm thủy tinh đương đại tại Bảo tàng Nghệ thuật Thủy tinh Toyama, một công trình kiến trúc tinh tế được thiết kế bởi Kengo Kuma. Tuy nhiên, bài học sâu sắc nhất về sự kiên cường của người Nhật lại nằm ở Bảo tàng Phòng chống Thiên tai Shiki Bousaikan. Chúng tôi được tìm hiểu về lịch sử các thảm họa tự nhiên của Toyama và những nỗ lực của thế hệ đi trước để vượt qua chúng. Trải nghiệm với các mô hình mô phỏng và thực hành kĩ năng tìm lối thoát an toàn khi có hoả hoạn, di chuyển trong vùng ngập lụt, ứng phó với động đất,... đã giúp chúng tôi khắc sâu tầm quan trọng của việc chuẩn bị ứng phó thiên tai, giữ bình tĩnh và tuân theo hướng dẫn từ các cấp chính quyền khi đối mặt với khủng hoảng.
Đoàn giáo viên thực hành trải nghiệm di chuyển trong điều kiện lũ lụt
Những điều khám phá, học hỏi được về đất nước Nhật Bản được khắc sâu với phiên báo cáo tổng kết trong ngày làm việc cuối cùng. Sau phần trình bày của các nhóm, chúng tôi đã lắng nghe chia sẻ từ Đại diện Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản (JF) để thêm những góc nhìn đa chiều và rõ ràng hơn về kế hoạch hành động trong tương lai.
Các thầy cô Trường THCS và THPT Nguyễn Tất Thành trình bày trong phiên tổng kết về những điều học hỏi được từ Nhật Bản và kế hoạch hành động tương lai
Chương trình Giao lưu Giáo dục ASEAN - Nhật Bản đã mang lại những trải nghiệm vô giá, không chỉ về mặt học thuật mà còn về tinh thần và văn hóa. Chúng tôi rời Nhật Bản với một trái tim đầy ắp lòng biết ơn và một khối óc tràn đầy ý tưởng với các dự án ấp ủ sẽ được thực hiện trong tương lai gần. Chúng tôi hi vọng sẽ vận dụng những kiến thức và kinh nghiệm này để trở thành những cầu nối tích cực, góp phần củng cố mối quan hệ tốt đẹp giữa ASEAN và Nhật Bản trong cộng đồng quốc tế.
Thực hiện: Cô Lê Thị Phương Thảo - Thầy Trần Thanh Quang - Cô Nguyễn Minh Hằng
